soefi: horizon en wijsheid

Als je wel eens door de duinen bij Katwijk gelopen hebt, dan heb je 'm vast wel eens gezien, met zijn koepel tussen het helmgras uit: de soefi-tempel. Een paar weken geleden ging ik daar op bezoek, en toen heb ik gezien dat er prachtig warm geel licht door die koepel naar binnen schijnt. Het geeft een tegenstelling met het koude weer buiten en de betonnen muren van ruimte, maar past heerlijk bij de rustige wierooklucht en zachte muziek die er speelt. Nieuwsgierig ga ik zitten op één van de stoelen en kijk naar een soort altaar waar later zeven kaarsen zullen worden aangestoken. Voor elke wereldgodsdienst één, en dan nog één voor alle religies die daar niet apart genoemd worden. Dat vormt de basis van de soefi levensbeschouwing: er zijn al genoeg godsdiensten en leraren, dus als je daarvan de essentie neemt, kan je je overal laten inspireren.

Het idee spreekt me erg aan, maar als ik zie hoe er via een strakke liturgie en met speciale gewaden een dienst wordt gemaakt, vraag ik me af of het niet stiekem toch een aparte religie is geworden. Of is het, zoals ze zelf zeggen, genoeg om expliciet te zeggen dat je geen religie bent? Om oude namen te gebruiken, zoals in een gebed: "Laat ons U kennen als Abraham, Zarathoestra, Mohammed, Shiva, Boeddha...". Eigenlijk, zeggen de soefisten, brachten deze profeten allemaal en telkens weer dezelfde boodschap van liefde en wijsheid.

Over wijsheid gaat het ook in de "preek" van die dag. Wijsheid is het kleed van de waarheid, wordt er gezegd. En: wijsheid en waarheid zijn als de horizon: telkens als je nadert, wijkt zij. Zoals je de waarheid nooit te pakken kan krijgen, zo kan je nooit op de horizon staan.
Daar moet ik even over nadenken. Is het niet juist andersom? We zijn altijd op de horizon, maar we kijken telkens ergens anders heen. Oftewel: de wijsheid en/of waarheid is al bij ons, alleen zien we die niet. Dat leek me ook goed aansluiten bij de traditie: zoek de waarheid door naar binnen te kijken, in jezelf!

Ik kijk door de kleine ruitjes in de betonnen muur en weet daarachter een zee zonder einde, maar met een randje. De wapperende wind en schrale zon, die al langs mijn horizon gekomen zijn, even geleden. Eeuwen geleden. Misschien gleden ze langs die mens die op mijn horizon is. Misschien streken ze wel langs jou. Misschien zijn wij wel elkaars horizon.

De moslim-soefi slaat zijn Koran dicht, de katholieke soefi slaat haar kruisje voor ze de ruimte verlaat. Ik blijf nog even in het lekkere licht van de koepel binnen staan en zoek daarna buiten met mijn handen het zand en met mijn ogen de horizon.