Ceremonie

“Wil je nog een stukje Makhuwa-cultuur meemaken?” vraagt Dinho. Ongeveer een maand geleden was de besnijdenis van twee neefjes van hem, en dat wordt deze zondag gevierd, op een traditionele manier. Natuurlijk wil ik dat wel eens van dichtbij zien, en dus sta ik om zeven uur vanochtend in de regen op de afgesproken plek. Niemand te zien. Ik ben er weer eens ingetrapt, bedenk ik dan: zeven uur Afrikaanse tijd betekent eigenlijk kwart voor acht, net als bij Wouter Kreiken.
Wanneer Dinho uiteindelijk aankomt, begint het nog steeds niet, want er moest een groep dansers uit Cabaceira opgehaald worden, aan de overkant van de baai, en die zijn er nog niet. Halverwege begaf de motor het, en men is verder gaan roeien. Al zingend komt de boot een half uur later aan, en we brengen ze naar het huis van oma. Ondertussen zitten op de achterbank de twee neefjes waar het om gaat. Ze zijn zo ‘meneer’ als een zevenjarige kan zijn: een witte bloes, een grijze broek en jasje en een klein strikje onder de glimlach waaruit de voortanden aan het wisselen zijn. Dinho vraagt hen wat er vandaag gebeurt, en waarom. Verlegen kruipen ze weg. Even later hebben ze het met een oudere neef over welke kant er op geknipt zou zijn, rechtsom of linksom. Één trekt wat wit weg…
Dan arriveert de groep vrouwen, met wie we per boot zullen aankomen bij oma’s huis. Achttien zingende vrouwen met nieuwe doeken van hetzelfde motief in de ene boot, en de ooms, neefjes en ik in een klein bootje met 60pk motor ervoor. Beide zijn versierd met vlaggetjes, en doen denken aan een mini-versie van de stoomboot (inclusief zwarte pieten). Slepen gaat niet volgens welke Schuit-methode dan ook: je legt het anker van de achterste boot in de voorste boot en je vraagt een sterke man om het touw vast te houden!
Onderweg komt het antwoord op Sytzes vraag: wat voor grappen hebben ze hier nou? Deze bijvoorbeeld: oom Ali vraagt ons: “waarom regent het?” Omdat het gras dan kan groeien? Wegens de zwaartekracht? “Nee,” zegt oom Ali, “omdat niemand het vasthoudt!”. De boot lacht, boven het gebrom van de motor en het gezang van de vrouwen uit. We zijn er bijna, en op het strand verzamelen zich alle opa’s, met sieraden uitgedoste tantes, verre verwanten en toevallige passanten. De vrouwen zingen harder, de menigte juicht en klapt en zingt mee, en de twee eregastjes worden van boord getild.
Ze hoeven geen pas zelf te zetten, maar worden zó over het strand naar een kar gedragen, waarop een soort tentje is gefabriceerd. Sjieke stoelen erbinnen, versiersels erbuiten. De neefjes nemen plaats, en de rest begint de kar te trekken door de straat. Voorop de zingende vrouwen, achter de dansende mannen. Kinderen uit de familie blazen balonnen op, tantes delen snoep uit, ooms staan her en der te filmen. Drie keer wordt er onderweg gestopt om een traditionele dans uit te voeren, waar iedereen in deze karavaan, plús al diegenen die uit hun huis tevoorschijn kruipen, van genieten.
Het eindpunt van deze rondrit (inmiddels is het elf uur) is het huis van de vader van één van de jongetjes. Daar zijn buiten matten neergelegd, en er hangt een doek met een afbeelding van Mekka. Wierook wordt aangestoken. Vooraan zitten de neefjes, nu in een wit gewaad met moslimhoed. De rest van hun klas in de islamitische school is er ook, en onder leiding van de shehe beginnen ze te zingen. Diverse boeken met Arabisch schrift gaan rond naar degene die dan aan de beurt is om vóór te zingen. Algauw is er onder het afdak geen zuurstof meer en ik ga naar binnen om te kijken wat daar gebeurt.
De laatste voorbereidingen worden getroffen voor de lunch, die hierna zal plaatsvinden. Grote, nee, enorme pannen met rijst, saus en salade staan op de binnenplaats. In de afgelopen uren ben ik te weten gekomen waarom het zoveel moet zijn: iedereen is familie. “Joanna, ken je haar al? Dat is mijn nichtje; de dochter van de jongste broer van mijn moeder, de zus van die-en-die. En die daarnaast, dat ik ook een neef, maar dan van…” etc etc. Als de kinderen zijn uitgezongen en de lucht en energie op is, begint men op de binnenplaats met borden opscheppen, die via een doorgeefsysteem van al die neven en nichten aan de andere kant bij de kinderen terechtkomt. Nadat er zo’n veertig borden gepasseerd zijn, mag ik mee aan tafel met de grootvaders. Ze hebben er lol in dat ik Makhuwa leer, en vragen van alles. Jammer dat er bestek ligt, denk ik, maar dan zie ik Dinho ook met zijn hand eten. Heerlijke saus met geit en aardappels!
Tot slot worden op het plein vlakbij de trommels weer tevoorschijn gehaald en dansen de mannen uit Cabaceira nogmaals de dans die al lang vergeten is op Ilha, maar die echt oud Makhuwa is. Het ritme van de stemmen en het geklap van iedereen eromheen, maakt het bijna onmogelijk om stil te blijven staan. Een tante grijpt mijn pols en neemt me mee naar het midden, om te dansen en mee te doen met het geld geven. Ik krijg wat kleine munten in mijn hand geduwd, die in dit ritueel vervolgens naar de dansers gaan. De voeten stampen, de heupen schudden, de handen geven, de monden lachen en ululu-en en zingen, en ik geniet!
De laatste klap op de hoge trommel is nog maar net gevallen, of de eerste druppels regen bevestigen het einde van het feest. De dansers springen achterin twee auto’s, en terwijl we met een omweg over het eiland naar de boot rijden, zingt en trommelt men lekker verder. Waar we ook voorbijkomen, men herinnert zich de muziek van de ‘namahansha’, staat op en begint te dansen. Op het strand zwaaien we de kleine boot uit, die volgepakt zit met dansers. Geen plekje meer leeg. Ze zijn nog maar net vertrokken, of we horen dat er toch nog plek was om te trommelen. Er is altijd plek om te zingen. Er is altijd plek voor een extra bord. Of een extra gast.
Alhamdulilahi.